Giáo sư Ngô Bảo Châu: "Sách là những người bạn"

1. Phó giám đốc Sở Giáo dục & Đào tạo TP. HCM Nguyễn Hoài Chương đã có mặt cùng hàng trăm bạn đọc trẻ mà phần lớn là sinh viên các trường đại học. Ông Chương nhắc tới việc đọc sách thời trẻ của mình, nhắc tới tác phẩm Khung Cửa Hẹp của André Gide, do Bùi Giáng dịch, ông cũng đưa ra thông báo về thực trạng đọc sách chưa phải là nhu cầu, là thú vui của số đông người Việt Nam hôm nay. Đó là điều ông nhận ra khi tới các nước phát triển mà vẫn thấy, trong thời công nghệ thông tin này, người dân các nước ấy đọc sách ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào có thể. Từ thực trạng đáng lo này, với trách nhiệm của mình ông tự nhận sẽ giúp nhà xuất bản Trẻ tổ chức các buổi giao lưu giới thiệu sách trong các trường học thuộc địa bàn TP. Hồ Chí Minh, nhằm giành lại bạn đọc cho những quyển sách.

Trả lời một bạn đọc trẻ về thói quen đọc sách của mình, một người trong nhóm Cánh cửa rộng mở - nhà văn Phan Việt tác giả thành danh từ cuộc thi văn học tuổi 20 năm 2005 với giải nhì dành cho Phù phiếm truyện (tiến sĩ Phan Việt sinh năm 1978; tốt nghiệp ĐH Ngoại thương Hà Nội năm 2000, rồi sang Mỹ học cao học truyền thông, hiện đang làm việc tại đại học San José State University - Mỹ) nhớ lại “duyên may” của mình với sách. Là một bé gái to miệng khóc và giỏi đánh bạn, bé Phan Việt không được nhận vào các lớp mẫu giáo. Mẹ Phan Việt một chị thủ thư đành cho con đi làm mỗi ngày với mình tại thư viện, bé Phan Việt từ 3 tuổi đã sống giữa những kệ sách. Phan Việt đọc nhiều là vì thế. Đọc tới như là thuộc bản tiếng Việt Những người khốn khổ để rồi khi sang Mỹ đọc bản tiếng Anh, thì lúc ấy đọc đã là sự đối chiếu các trang Việt văn và Anh văn của tác phẩm Pháp văn bất hủ này.

Cũng trả lời câu hỏi trên, giáo sư Ngô Bảo Châu lại nói về sách với mình ngày hôm nay. Giáo sư tâm sự: “Cứ mỗi khi tâm trạng buồn bực, mỗi khi có chuyện không vui thì tôi tìm tới nhà sách. Việc mở các quyển sách mới để chọn mua với tôi là một cách hay nhất để hóa giải buồn bực, căng thẳng. Cứ mỗi khi tới nhà sách là tôi lại khuân về cả đống sách. Nhà tôi có nhiều sách và đấy là những người bạn của tôi. Dù vậy, tôi không bắt ép mình phải đọc hết bất cứ cuốn sách nào đã cầm lên. Có cuốn đọc mươi trang thấy không hay thì không đọc nữa. Nhưng có cuốn không dứt được, phải đọc liền một hơi. Cuốn đọc gần nhất, tôi mất 3 ngày để đọc cho bằng hết. Và sẽ còn đọc lại”. Dù là giáo sư toán học và là học sinh chuyên toán suốt những năm học phổ thông nhưng khi được hỏi, trong 5 cuốn sách đầu tiên mà giáo sư và những người cùng nhóm Cánh cửa mở rộng giới thiệu với bạn đọc (vào một ngày rất dễ nhớ ngày 11 tháng 11 năm 11; một ngày trong tháng có ngày nhà giáo Việt Nam) cuốn nào gắn bó nhất với tuổi thơ của mình, giáo sư Châu lại chọn cuốn sách văn học.

5 cuốn đầu tiên của tủ sách Cánh Cửa Mở Rộng

2. Đó là cuốn The Wonderful Adventures of Nils - Cuộc phiêu lưu kỳ diệu của Nils - do Hoàng Thiếu Sơn dịch. Đây là một tác phẩm kinh điển của Selma Lagerlof một nhà văn Thụy Điển. Sách viết cho trẻ nhỏ nhưng có khả năng thức tỉnh cho cả những người không còn trẻ nữa. Nils là một đứa trẻ hư, hay bắt nạt súc vật và những sinh linh yếu ớt hơn mình. Cũng vì thế mà Nils bị trừng phạt; bị trở thành người tý hon cho các con vật bắt nạt. Không còn lựa chọn, Nils ra đi trên lưng những con ngỗng trời ngao du vòng quanh đất nước Thụy Điển. Chính những con ngỗng trời đã dạy Nils tính nhân hậu và lòng dũng cảm, trước khi quay lại cuộc sống bình thường.

Sách The Wonderful Adventures of Nils đã có bản dịch tiếng Việt từ nhiều năm trước. Vậy Cánh cửa mở rộng không nhằm giới thiếu sách mới mà giới thiệu sách hay. Với cuốn René Leys - Người tình trẻ trong Tử Cấm Thành của nhà văn Pháp Victor Segalen quyển nhật ký hư cấu ghi lại những cuộc phiêu lưu kỳ lạ của René Leys trong bối cảnh một triều đại Mãn Thanh suy tàn, theo dịch giả Quế Sơn, sách hấp dẫn tới mức anh thanh niên Francois Mitterand mà sau này từng là tổng thống nước Pháp đã lên tiếng ca ngợi trước cả triệu khán giả truyền hình nước này. Với cuốn sách triết học Justice: What’s the right thing to do? - Phải Trái Đúng Sai sách best-seller tại Mỹ của giáo sư Michael Sandel - đại học Harvard, cuốn sách “Quyết liệt, dễ hiểu, và đầy tính nhân văn… cuốn sách làm thay đổi người đọc” thì người có trách nhiệm giới thiệu sách với bạn đọc, nhà văn tiến sĩ Phan Việt đưa ra một câu chuyện thật bên Anh được kể trong sách: một nhóm thủy thủ trôi dạt trên biển, để có thể tồn tại, họ quyết định xuống tay biến một trong số những người trôi dạt thành thực phẩm tươi sống. Họ chọn một cậu bé ốm yếu nhất. Những người sống sót phải ra tòa hình sự? Đúng hay sai trong phiên xử này, trong tòa án lương tâm của mỗi bạn đọc chúng ta?